PRZYWRY

Większość tych pasożytów żyje w drogach żółciowych, a stadia larwalne – które dostają się do organizmu człowieka głównie poprzez kontakt ze ślimakami – przemieszczają się we krwi, żyją wokół zastawek i w limfie. Do najczęściej spotykanych zaliczamy:

1. PRZYWRA KOCIA (Opistrochis felineus) – wielkość 2-13mm; żywicielami tych przywr są człowiek i zwierzęta mięsożerne (psy, koty), a zarażenie odbywa się na drodze zjedzenia surowego mięsa lub ryb z otorbionymi metacerkariami, niepoddanych starannej obróbce termicznej. Prawdopodobnie możliwe jest także zakażenie poprzez zjedzenie niedomytej zieleniny oraz surówek i sałatek zawierających pośrednie formy rozwojowe. Po zakażeniu przywra dostaje się do dróg żółciowych, gdzie po 3-4 tygodniach osiąga dojrzałość i zaczyna wydalać jaja. Wykazuje duże podobieństwo do Clonorchis.
   Przywra kocia uszkadza w sposób mechaniczny jelita, miąższ wątroby, przewody żółciowe. W przypadku występowania dużej liczby przywr możliwe jest zaczopowanie przewodów żółciowych. Opistorchoza sprzyja również infekcjom bakteryjnym oraz uczuleniom u żywiciela. Do objawów zaliczyć można: objawy żółtaczki, kolki wątroby, pod prawym łukiem żebrowym, kamienie żółciowe, zaburzenia przewodu pokarmowego, wymioty, osłabiony apetyt, zmęczenie, wychudzenie, powiększenie brzucha, alergia na metabolity przywry.
   

   Przywra kocia (źródło: https://pasozyty.org.pl/przywra_kocia.php)

    

2. CLONORCHIS SINENSIS (Przywra chińska) – jej płaskie ciało ma długość 10-20 mm i szerokość 2-4 mm, długość jej życia w organizmie człowieka wynosi 25 lat a nawet dłużej, jajeczka są koloru żółtobrązowego. Podobnie jak w przypadku przywry kociej – żywicielami tych przywr są człowiek i zwierzęta mięsożerne (psy, koty), a zarażenie odbywa się na drodze zjedzenia surowego mięsa lub ryb z otorbionymi metacerkariami, niepoddanych starannej obróbce termicznej. Prawdopodobnie możliwe jest także zakażenie poprzez zjedzenie niedomytej zieleniny oraz surówek i sałatek zawierających pośrednie formy rozwojowe. Powinni uważać także posiadacze akwariów z rybami słodkowodnymi, szczególnie egzotycznymi. Dojrzewanie trwa około 1 miesiąca, pierwsze dolegliwości pojawiają się więc po ok 30-40 dniach.
   Możliwe jest pozornie bezobjawowe nosicielstwo, ale zwykle pacjenci skarżą się na dyskomfort lub nieokreślony ból (kolki) w okolicy woreczka żółciowego lub wątroby, w obszarze prawego łuku żebrowego lub pod prawą łopatką u dołu (np. kłujący ból), albo w miejscu które może sugerować ból prawej nerki, bóle głowy, zmęczenie, bezsenność. Do objawów można zaliczyć też uczucie przelewania się i chlupania w jamie brzusznej.
   Clonorchis sinensis wywołuje klonorchozę (clonorchiasis), powodując reakcje zapalne dróg żółciowych. Może spowodować nawet raka dróg żółciowych i jest uważana za czynnik ryzyka przy Cholangiocarcinoma (CLG – raku komórek wyścielających drogi żółciowe). Występuje ścisła korelacja pomiędzy częstością występowania tego typu raka, a obszarami częstego występowania zakażeń przywrą chińską.
   

   Clonorchis sinensis (zródło: https://pasozyty.org.pl/wp-content/uploads/2015/12/przywra_clonorchis-sinensis.jpg)

    

3. MOTYLICA WĄTROBOWA (Fasciola hepatica) – płaskie, listkowate ciało o długości 20-30 mm i szerokości 8-12 mm; pasożytuje w przewodach żółciowych wątroby roślinożerców i człowieka. Nosicielami ostatecznymi są ludzie i zwierzęta roślinożerne. Ludzie zarażają się poprzez spożycie nieumytych, nieugotowanych warzyw i zieleniny, podlewanych zakażoną wodą lub wodnych jak np. rukiew wodna. Motylice zagnieżdżają się zwykle w wątrobie lub przewodach żółciowych. Jaja pasożyta dostają się do przewodu pokarmowego żywiciela ostatecznego wraz z żółcią, a następnie są wydalane razem z kałem. Po dostaniu się ich do wody, cykl rozrodczy się zamyka. Początkowy okres zakażenia, do którego dochodzi zwykle latem lub jesienią, jest jednak bezobjawowy, a pierwsze objawy pojawiają się zwykle po ok. 2 tygodniach od zakażenia. Zakażenie powoduje uszkodzenia mechaniczne i obumieranie tkanek wątroby wywołane przez przemieszczające się przywry. Można zaobserwować miejscową martwicę tkanek oraz ropienie. Innymi skutkami zakażenia jest rozrost nabłonka przewodów żółciowych, powstawanie prześwitów oraz zapalenie przewodów żółciowych. W rzadkich przypadkach może doprowadzić także do raka dróg żółciowych (cholangicarcinoma). Szczególnie groźna może być też koinfekcja tym pasożytem oraz wirusowym zapaleniem wątroby, gdzie może dojść do szybkiej degeneracji narządu. Metabolity przywr mogą powodować też reakcje alergiczne. Na początku zakażenia motylicą mogą wystąpić także: pokrzywka, osłabienie, ból głowy, brak apetytu, zażółcenie białek oka, a nieraz także bardzo wysoka gorączka i dreszcze. W późniejszym i przewlekłym stadium zakażenia mogą wystąpić: bóle w prawym łuku podżebrowym, kamica woreczka żółciowego, nabrzmiała wątroba, bóle brzucha/kolka, biegunki, mdłości i wymioty, zapalenie wątroby, plamy wątrobowe na skórze. Znane są przypadki przedostania się motylicy do płuc, ośrodkowego układu nerwowego, mięśni, tkanki podskórnej oraz gałek ocznych.
   

   Motylica wątrobowa (żródło: https://pasozyty.org.pl/wp-content/uploads/2015/12/Przywra_motylica_watrobowa.jpg)

    

4. MOTYLICZKA WĄTROBOWA (Dicrocoelium dendriticum) – wielkości 4–12 mm długości i 1,5–3 mm szerokości, wywołuje dikroceliozę, a u żywiciela ostatecznego żyje w drogach żółciowych. Żywicielem ostatecznym są przeżuwacze (najczęściej owce, kozy), czasami inne zwierzęta lub człowiek. Człowiek zaraża się poprzez roślinność (żywność) lub wodę, w której znajdują się zakażone metacerkarie. Mimo, że z definicji dikrocelioza występuje częściej u ludzi niż u zwierząt, zakażenia organizmu człowieka nie są rzadkie. Możliwe jest zakażenie pozornie bez widocznych objawów. Najczęściej występują lekkie objawy, kolki pod prawym łukiem żebrowym. Przy zarażeniu dużą ilością motyliczek, może nastąpić przerost nabłonka dróg żółciowych. Ciężkie zakażenia powoduje marskość wątroby i dróg żółciowych oraz kliniczny syndrom obrzęku, niedokrwistość i wycieńczenie.
   

   Motyliczka wątrobowa (źródło: https://pasozyty.org.pl/dicrocoelium_lanceolatum.php)

    

5. PARAGONIMUS WESTERMANI – ma owalny kształt i długość 7,3-13mm, szerokość 4-8mm, grubość 3-5mm, czerwono – brązowy kolor, mogą żyć do 20 lat. Gatunek pasożytniczej przywry, spotykanej także u człowieka w miąższu płuc. Zarazić można się spożywając surowe ryby i skorupiaki.
   Jest jedną z rozpowszechnionych przywr płuc, o najszerszym zakresie geograficznym występowania. Nosicielami pośrednimi tych przywr są raki i kraby. Zakażenie na ludzi najczęściej jest przenoszone przez żywność, w której znajdują się cerkarie. Choroba wywoływana przez tą przywrę to paragonimoza (paragonimiasis). Przywra pasożytuje w miąższu płuc i wywołuje powstawanie torbieli, które ulegają zakażeniom bakteryjnym. Może spowodować ostre lub przewlekłe stany zapalne (zapalenie płuc) i inne dolegliwości płuc (np. martwicę). Podczas migracji larw do płuc występuje gorączka, ból w klatce piersiowej, krwioplucie i kaszel.
   

   Paragonimus westermani (źródło: https://pasozyty.org.pl/przywra_pluc.php)

    

6. PRZYWRA KRWI (Schistosoma haematobium) – wielkości 140 µm, żyje od 3 do 18 lat (choć niektóre źródła podają nawet 30 lat). Pasożyt rozwija się głównie w naczyniach żylnych okolic miednicy oraz pęcherza moczowego, może jednak  przedostać się także do innych narządów, jak płuca, rdzeń kręgowy czy mózg. Schistosomatoza jest ściśle związana ze środowiskiem wodnym, a człowiek narażony jest na zakażenie podczas kąpieli w zbiornikach wody słodkiej, lub poprzez spożycie zieleniny podlewanej wcześniej zakażoną wodą ze stawów i sadzawek (częste na wsi i w plantacjach szklarniowych). Powinni uważać także posiadacze akwariów z rybami słodkowodnymi, szczególnie egzotycznymi. Źródłem zakażenia są także ślimaki lądowe i wodne.
   Jak przy wielu innych przywrach – zakażenie może przebiegać pozornie bezobjawowo, ale generalnie przywry te powodują schistosomatozę. Po 4-8 tygodniach od zakażenia, mogą się pojawić gorączka, dreszcze, bóle mięśni, zmęczenie, niejasne dolegliwości (złe samopoczucie), nudności i ból brzucha. Te objawy nie występują jednak u każdego zakażonego. Węzły chłonne mogą tymczasowo się powiększyć, a następnie wrócić do normy, a pozostałe objawy ustąpić. Możliwe są bóle głowy i bezsenność. W późniejszym etapie zakażenia dochodzi do przewlekłych zmian patologicznych.

   

   Schistosoma haematobium (źródło: https://pasozyty.org.pl/przywra_krwi.php)

    

7. PRZYWRA JELITOWA (Schistosoma mansoni) – wielkości 140 µm, żyje od 3 do 18 lat (choć niektóre źródła podają nawet 30 lat). Dorosłe osobniki żyją w wątrobie, larwy we krwi i w płucach. Charakterystyką i drogami potencjalnego zarażenia bardzo zbliżona do Schistosomy haematobium.
   

   Schistosoma mansoni (źródło: https://pasozyty.org.pl/przywra_mansoni.php)

    

8. PRZYWRA JAPOŃSKA (Schistosoma japonicum) – wielkości 140 µm, żyje od 3 do 18 lat (choć niektóre źródła podają nawet 30 lat). Charakterystyką i drogami potencjalnego zarażenia bardzo zbliżona do Schistosomy haematobium i Schistosomy mansoni, lecz w przeciwieństwie do poprzednich – w ciągu kilku lat infekcja przywrami japonicum może w skrajnych przypadkach doprowadzić do zgonu, jest wiec najgroźniejsza ze znanych nam przywr krwi.
   

   Schistosoma japonicum (źródło: https://pasozyty.org.pl/wp-content/uploads/2015/12/przywra_japonska.jpg)

    

9. FASCIOLOPSIS BUSKI – największa ze znanych przywr, jakie pasożytują u człowieka – osiąga wielkość do 7,5 cm. badania wykazały, że jej obecność może być bezpośrednią przyczyną powstawania nowotworów.
   Istnieje możliwość zarażenia się przywrą przez zjedzenie zakażonych wcześniej roślin (np zieleniny) lub niemytych owoców, podlewanych wodą z metacerkariami (ze stawów, sadzawek) oraz przez picie takiej wody. Dotyczy to ludzi i zwierząt gospodarskich, głównie świń. Uważa się, że własnie takie źródło zakażenia zapewne dominuje w naszym kraju.
   
   Zakażenie powoduje fasciolopsozę, i choć często przebiega bezobjawowo lub łagodnie – badania wykazały, że jej obecność może być bezpośrednią przyczyna powstawania nowotworów – Dr. Hulda Clark w swoich książkach The Cure for All Cancers (1993), The Cure for HIV and AIDS (1993) podnosi temat kancerogennego wpływu tego pasożyta oraz jego konotacje z progresją AIDS.
   

   Fasciolopsis buski (źródło: https://pasozyty.org.pl/fasciolopsis_buski.php)